काठमाडौं । चुनावी अभियानदेखि नै ‘अमेरिका फर्स्ट’ नीतिलाई जोडतोडका साथ उठाएका अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले अमेरिका भित्रिने सबै विदेशी वस्तुमा उच्च भन्सार शुल्क घोषणा गरेका छन् । ट्रम्पको नयाँ घोषणामा नेपालसहित १ सय ८५ मुलुकको व्यापार प्रभावित हुने भएको छ ।

ट्रम्पले नेपाललाई १० प्रतिशत भन्सार शुल्क लाग्ने देशको सूचीमा समावेश गरेका छन् । हाल नेपालले सयभन्दा बढी वस्तु शून्य भन्सारमा अमेरिका निर्यात गर्दै आएको छ । भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष ०८०/८१ मा नेपालबाट १७ अर्ब ३१ करोड बराबरका उत्पादन अमेरिका निर्यात भएको थियो । त्यस्तै, चालु वर्षको फागुनसम्ममा ११ अर्ब ३७ करोड बराबरको वस्तु अमेरिका निर्यात भएको छ ।

अमेरिकी सरकारको तथ्यांकअनुसार सन् २०२४ मा नेपाल र अमेरिकाबीचको व्यापार २४ करोड १४ लाख अमेरिकी डलर (करिब ३४ अर्ब रुपैयाँ) बराबर थियो । त्यसमा १२ करोड ९ लाख डलर (करिब १६ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ) बराबरका सामान नेपालले आयात गरेको थियो भने १२ करोड ५ लाख डलर (करिब १६ अर्ब ८७ करोड रुपैयाँ) बराबरका सामान अमेरिका निर्यात भएको थियो ।

राष्ट्रपति ट्रम्पले करिब ९० देशबाट हुने आयातमा अमेरिकाले जवाफी कर लगाएको बताएका छन् । अन्य देशबाट हुने सबै आयातमा भने १० प्रतिशत कर लगाइएको हो । अमेरिकाले करिब ६० देशमाथि उनीहरूले अमेरिकी उत्पादनमाथि लगाएको महसुलको करिब ५० प्रतिशत भन्सार शुल्क लगाएको ट्रम्पले बताए । १० प्रतिशत शुल्क ५ अप्रिलदेखि र अन्य शुल्क ९ अप्रिलदेखि लागू हुनेछ ।

शून्य भन्सार दर लगाउँदा पनि नेपालले ठूलो लाभ लिन नसकेकाले अहिले पनि न फाइदा न घाटाको अवस्था हुने अर्थशास्त्री विश्व पौडेलको दाबी छ । 

नेपालबाट जाने वस्तुमा १० प्रतिशत भन्सार लगाउने अमेरिकी निर्णयले नेपाललाई नोक्सानभन्दा बढी अवसर दिएको अर्थशास्त्री केशव आचार्य बताउँछन् । ‘एउटा राम्रो पक्ष छ, हाम्रो प्रतिस्पर्धा श्रीलंका, भारत, चीन बंगलादेशसँग हो । ती राष्ट्रले जुन वस्तु निर्यात गरिरहेका छन्, थोरै भए पनि हामीले अमेरिका निर्यात गर्ने वस्तु पनि तिनै हुन्,’ उनले भने, ‘अब ती वस्तु निर्यातमा अरू देशले धेरै र हामीले थोरै भन्सार तिर्नुपर्ने भएपछि लाभ भयो ।’

ट्रम्पले चीनका वस्तुको भन्सार दर ३४ प्रतिशत थपेर ५४ प्रतिशत पुर्‍याएका छन् । भारतीय उत्पादनमा २६ प्रतिशत भन्सार कर लगाएका छन् ।

ट्रम्पको ऐतिहासिक भन्सार दर घोषणाले दक्षिण एसियामा पनि दीर्घकालीन प्रभाव पार्ने देखिन्छ । भारतले अमेरिकाले लगाएको २६ प्रतिशत भन्सार महसुल शुल्कको प्रभावबारे अध्ययन गरिरहेको जनाउँदै यसै वर्षभित्र व्यापार सम्झौता टुंग्याउन प्रयास गर्ने जनाएको छ ।   

ट्रम्पले श्रीलंकालाई ४४ र बंगलादेशलाई ३६ प्रतिशत भन्सार दर घोषणा गरेका छन् । 

नयाँ कर घोषणालाई ‘मुक्ति दिवस’ को रूपमा व्याख्या गर्दै ट्रम्पले अमेरिका र चीनदेखि युरोपेली संघसम्मका अन्य देशहरूबीचको व्यापार घाटा अन्त्य गर्न नयाँ कर नीति आवश्यक भएको बताए । ‘यो हाम्रो आर्थिक स्वतन्त्रताको घोषणा हो,’ ट्रम्पले भनेका छन् ।

नयाँ कर नीतिले अमेरिकामा उद्योगहरू थपिने र रोजगारी सिर्जना हुने उनको दाबी छ ।