नेपालको राजनीतिक भविष्यको विश्लेषण गर्दा, यसको आधार वर्तमान राजनीतिक प्रणाली, सामाजिक-आर्थिक अवस्थाहरू, र विश्वव्यापी परिप्रेक्ष्यसँग जोडिन्छ । 

संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालले २०१५ मा नयाँ संविधान जारी गरेर लोकतान्त्रिक मूल्य, समावेशीता, र संघीय संरचनालाई आधार बनाएको भए पनि स्थायित्व, सुशासन, र दीर्घकालीन विकासको यात्रामा अझै चुनौतिहरू कायमै छन् । राजनीतिक स्थायित्वको अभाव, पार्टीगत गुटबन्दी, र सरकारको बारम्बार परिवर्तनले राज्य संरचनामा प्रभावकारीता ल्याउन कठिनाइ भइरहेको छ। यस्तै, देशको राजनीतिक प्रणालीमा अहिले पनि भ्रष्टाचार, अल्पकालीन सोच, र जनतासँगको कमजोर सम्पर्क जस्ता समस्याहरू व्याप्त छन् । यद्यपि, नेपालका युवा पुस्ता, प्रविधिमा आधारित नवाचार, र राजनीतिक सचेतनाको वृद्धिले नयाँ सम्भावनाहरूको ढोका खोल्ने संकेत गरेका छन् । अबको राजनीतिक भविष्यलाई स्थिर र सबल बनाउनका लागि स्पष्ट योजनाहरू आवश्यक छन् जसले नेपालको आन्तरिक र बाह्य सन्तुलनलाई प्रभावकारी रूपमा सम्बोधन गर्न सक्छ ।

सबभन्दा पहिला, संघीय संरचनाको सफल कार्यान्वयनले राजनीतिक स्थायित्वमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ । प्रादेशिक सरकारहरूलाई अधिकार, स्रोत र साधनको समान वितरणमार्फत उनीहरूको जिम्मेवारी पूरा गर्ने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्छ । यसले स्थानीय स्तरमा विकासको गतिलाई तीव्र बनाउनुका साथै केन्द्र र प्रदेशबीचको दूरीलाई घटाउन मद्दत पुर्‍याउनेछ । यसका साथै, जनतालाई प्रत्यक्ष लाभ पुर्‍याउने नीति तथा कार्यक्रमहरूको कार्यान्वयनमा राजनीति भन्दा बढी सेवा भावलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ । हरेक तहमा जवाफदेहिता र पारदर्शिता कायम गर्न सूचना प्रविधिको अधिकतम उपयोग गरिनु जरुरी छ । यसले भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा सहयोग पुग्नेछ र जनताको विश्वास राजनीतिक प्रणालीप्रति बलियो हुनेछ ।

नेपालको राजनैतिक भविष्यलाई सुरक्षित र सबल बनाउन युवाहरूको भूमिकालाई अझ बढी प्रभावकारी बनाउनुपर्छ । युवा शक्ति मात्र होइन, महिला, जनजाति, दलित, अल्पसंख्यक, र अन्य पिछडिएका वर्गको प्रतिनिधित्व बढाएर राजनीतिक समावेशीताको आधार विस्तार गर्नुपर्छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, र रोजगारीका क्षेत्रमा लगानी बढाएर वैदेशिक पलायन रोक्न सकियो भने युवाहरू स्वदेशमै उद्यमशीलतामा लाग्न प्रेरित हुनेछन्, जसले देशको अर्थतन्त्र बलियो बनाउन मद्दत गर्नेछ । यसका साथै, राजनीतिक पार्टीहरूभित्र प्रजातान्त्रिक प्रणालीलाई सुदृढ गर्दै गुटबन्दी र नेताका व्यक्तिगत स्वार्थलाई न्यून गरिनुपर्छ । नेतृत्वमा विचार र कार्यगत सुधार ल्याउन नसके राजनीतिक स्थिरता कहिल्यै हासिल हुने छैन ।

नेपालको राजनैतिक भविष्यले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धलाई पनि सन्तुलित रूपमा अघि बढाउनु पर्ने देखिन्छ । भारत र चीनजस्ता ठूला छिमेकी मुलुकहरूसँग सन्तुलित कूटनीति र व्यावहारिक सम्बन्ध राख्दै, तेस्रो विश्वसँग साझेदारीको दायरालाई विस्तार गर्नुपर्छ । विशेषगरी, जलविद्युत्, कृषि, र पर्यटनमा लगानी भित्र्याउनका लागि कूटनीतिक पहल गरिनुपर्छ । साथै, जलवायु परिवर्तनको प्रभावलाई सम्बोधन गर्न अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगका माध्यमबाट दीर्घकालीन रणनीति निर्माण गर्नुपर्छ ।

अन्ततः, नेपालको राजनीतिक भविष्य नेतृत्वको कुशलता, जनता र सरकारबीचको बलियो सम्बन्ध, र नीति निर्माणको प्रभावकारितामा निर्भर रहनेछ । आगामी वर्षहरूमा नेतृत्वले यदि राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकता दियो भने देशले स्थिरता, समृद्धि, र सम्मानित पहिचान पाउने सुनिश्चित छ । नेपाललाई आर्थिक, सामाजिक, र राजनीतिक रूपमा विश्वस्तरीय बनाउने जिम्मेवारी अहिलेको पुस्ताले बोक्नुपर्छ । तीव्र परिवर्तनका लागि दृढ इच्छाशक्ति, समर्पण, र सहकार्य अत्यावश्यक छ ।