२०२४ को नोबेल शान्ति पुरस्कार परमाणु बमबाट बचेकाहरूको अभियानका रुपमा संचालित जापानी संगठन निहोन हिदान्क्योलाई शुक्रबार प्रदान गरिएको छ । यो संस्थाले दशकौंदेखि १९४५ मा हिरोसिमा र नागासाकीमा अमेरिकी परमाणु बम विष्फोटबाट बचेका लाखौंको प्रतिनिधित्व गर्दै आएको छ । हिबाकुशा भनेर चिनिने यी बाँचेकाहरू आक्रमणको डरलाग्दो सम्झनाहरू हुन् । उनीहरूको भनाईलाई आणविक युद्धको परिणामबारे सचेतना जगाउन प्रयोग गरिएको छ ।

विश्वको सबैभन्दा प्रतिष्ठित सम्मान मध्ये एक नोबेल शान्ति पुरस्कारले आक्रमणबाट बचेकाहरुलाई सम्मान प्रदान गरेको छ । उनीहरुमध्ये प्रायः ८० बर्ष काटेकाहरु छन् । हिरोसिमा र नागासाकी विस्फोटमा झण्डै २ लाखले ज्यान गुमाएका थिए । यो पुरस्कार युक्रेनमा युद्ध जारी रहँदा रसियाले आफ्नो हतियार प्रयोग गर्न सक्ने तथा इरान र उत्तर कोरियाको आणविक कार्यक्रमको बारेमा चिन्ता विश्वले सामना गरिरहेको बेलामा दिइएको हो ।

हिबाकुशाले अवर्णनीय कुराको वर्णन गर्न, अकल्पनीय सोच्न र कुनै न कुनै रूपमा आणविक हतियारका कारणले भएको अकल्पनीय पीडा र पीडालाई बुझ्न मद्दत गर्ने नर्वेली नोबेल समितिका अध्यक्ष जोर्गेन वाट्ने फ्राइड्नेसले शुक्रबार आफ्नो घोषणामा बताएका छन् । फ्राइडनेसले अमेरिकी परमाणु बम विष्फोटबाट बचेकाहरुले गरेको असाधारण प्रयासहरूले आणविक निषेधको स्थापनामा ठूलो योगदान पुर्‍याएको बताएका छन् । त्यसपछि संसारमा त्यसपछिका ८० वर्षमा भएका युद्धमा त्यस प्रकारको कुनै पनि हतियार प्रयोग गरिएको थिएन ।

अगस्ट ९, १९४५ मा आणविक बम विष्फोट भएको केही समयपछि सेप्टेम्बर १९४५ मा जापानको नागासाकीमा लिइएको एउटा ऐतिहासिक तस्बिर । यो तस्बिर करिब १० वर्षका बालकको हो , जो भाईको अन्तिम संस्कारको पालो पर्खदै मृत भाईलाई बोकेर उभिएका छन् ।

गत वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार कारावाशमा रहेका इरानी मानवअधिकारकर्मी नरगिस मोहम्मदीलाई दिएको थियो । इरानमा महिलामाथि हुने गरेको शोषणविरुद्ध लडेको र मानवअधिकार प्रवर्द्धनमा लागेको भन्दै रोयल स्विडिस एकेडेमीले उनलाई नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो ।

सन् १९०१ मा पहिलो पटक प्रदान गरिएको यो पुरस्कार शरणार्थीका लागि संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय उच्चायुक्तको कार्यालय र तीन पटक रेडक्रसको अन्तर्राष्ट्रिय समितिलगायत ३० संस्थालाई पनि दिइएको छ। राष्ट्रसंघीय एजेन्सी विश्व खाद्य कार्यक्रमले सन् २०२० मा यो पुरस्कार प्राप्त गरेको थियो । पहिलो पटक नोबेल शान्ति पुरस्कार सन् १९०१ मा रेडक्रसका संस्थापक ज्याँ हेनरी ड्युना र फ्रेन्च पिस सोसाइटीका संस्थापक अध्यक्ष फ्रेडरिक प्यासीलाई संयुक्त रूपमा प्रदान गरिएको थियो ।